Големината на новиот човек
Автентичното искуство на благодатта Божја ни е потребно, онака како што му било потребно и на секој христијанин во историјата на Црквата. Но, во нашите денови тешкотијата да го стекнеме изгледа поголема.
Ова доживување ја негува големината на „новиот“ човек, односно на оној кој е во состојба во која останувајќи човек, не е… човек. Тој е боголик, божествен, богочовечен човек. Богочовекот Господ беше совршен Бог и совршен човек. Богочовечниот човек без да е бог, престанува да биде само човек. Од „човекот“ ја има природата и ја одбива власта на паднатите карактеристики; од природата е лишен од божественото и смирено ја вдомува благодатта.
Сето ова значи дека автентичниот христијанин е многу човечен. Ја истакнува и ја почитува својата човечка природа; не ја онеправдува. Затоа и ги разбира слабостите на другите и своите способности. Човекот е мал и голем истовремено. Иако е „малку помал од ангелите“ (Пс. 8, 6), исто така е и „како полски цвет, така прецутува тој“ (Пс. 102, 15), зашто „човек со почест ова не го разбира; па заприлегува на животните, со кои се поистоветува“ (Пс. 48, 12 и 20).
Човекот е длабок и широк истовремено. Тој е неодгатлива тајна, но и сѐ може да собере во себе. Неговиот живот е вистина и љубов; ја има слободата да прифаќа и слободата да се принесува. Затоа е и многу човекољубив и социјален. Не се спасува осамен, учествува во спасението. Може да се испразнува од својот егоизам, и затоа и да се соединува со Бога и со браќата.
И уште, автентичноста му помага на христијанинот постојано да функционира во границата на Бога и човекот, во логиката и во тајната, во божествената љубов и човековата болка, во слободата и во послушанието. Ова го мотивира да се движи и надвор од личниот простор, од човековата граница, од светското време, од себе. Овие се границите во кои се крие Бог; во овие „надвор“ се среќава братот, вечноста, благодатта, вистината, Самиот Бог.
Кога се предизвикува логиката се раѓа верата. Кога се во опасност нашите чувства, се умножува благодатта. Кога ја одбиваме нашата волја, ја живееме Неговата љубов во нас. Кога ние се смалуваме, воскреснува Бог во сила во нас.
Автентично искуство е преподобното, маченичкото, апостолското, пророчкото. Тоа што има подвиг, пот, крв, болка, мачеништво и смирено исповедање. Автентичниот христијанин ја живее радоста преку подвигот, лишувањето и жртвата. Ја живее надежта преку болката, болеста, дискретното потврдување на благодатта Божја, постојаното очекување на знакот кој не го бара, туку го чека и кога доаѓа не го изненадува. Го живее смирението преку Неговите благослови и радости. Сето ова е утврдено на верата.
Во лицето на братот Го среќава Христа. Покрај него се смирува, опстојува, духовно се испразнува. Со него ги дели падот, верата, животот, благодатта, спасението. Се соединува со него. Разликите ја потенцираат слободата, различноста – единственоста на секоја личност како образ Божји, спротивностите нѐ смируваат, заедничките точки ни помагаат да држиме чекор. Гревовите, искушенијата, добродетелите, божествените интервенции во животот на едниот се споделуваат и во животот на другиот. Во сѐ се заедничари. „Нема да се спасиме никако поинаку, освен преку ближниот“ (Св. Макариј Египетски). Темел на ваквата состојба е љубовта.
Автентичниот христијанин јасно ја разликува и суетноста на светот, текот и минливоста на времето, пропадливоста на материјалното, лажноста на „овде“ и на „сега“, варварството на човечките начини, грубоста на правилната логика. Затоа и постојано функционира „надвор“. „Живее на земјата, а е небесен државјанин“. Наместо сегашноста го живее крајот и наместо од овдешното се храни од небесното. Ова негово држење се храни од божествената надеж.
„Овие три: верата, надежта и љубовта“ (1 Кор. 13, 13), овие три нешта претставуваат темелот на автентичното искуство на секој христијанин. Овие три нешта ја сочинуваат „другата“ логика. Оваа логика го прави чувствителен и благороден по природа, префинет во начинот и дискретен во изборот. Станува ненаметлив, прозорлив, транспарентен. „Испитува сѐ, а него никој не го испитува“ (1 Кор. 2, 15). Но, во неговиот лик се одразува Бог (2 Кор. 3, 18), од него се рефлектира Неговата благодат. Го гледаш и исповедаш дека „жив е Господ“. Живее вистинскиот Бог. Оној кој телесно не се гледа, ниту се разбира со разум.
Истовремено е голем зашто секогаш е целосен, потполн и со сите. Покрај него ја живееш неговата оддалеченост, но чувствуваш дека си со него. Зашто „за да бидат едно“ (Јн. 17, 22) е негово лично доживување. Никогаш не е сам. Ниту пак, само со некои. Ниту со малкумина. Има место за сите. Во него зрачи Бог.
Оваа автентичност го прави христијанинот да не биде световно „современ“, површински имитатор и пасивен изразувач на навиките на епохата во која живее, туку да биде „современ“ со значење на воплотената вечна порака Божја во сегашноста. Тој ја воплотува традицијата на Црквата, но и образот на нејзинот есхатон. Всушност е човек кој ги спојува „античката убавина“ со „идната слава која треба да ни се открие“ (Рим. 8, 18). Убавина и слава кои не ја покажуваат само големината на човекот, туку повеќе се однесуваат на божествената убавина „за сите луѓе“ и на Троичното божество кое „славно се прослави“.
Автентичноста и вистинитоста, дури и да покажуваат слабости, недоволност, непотполност на човекот, го претставуваат патот кон совршенството и светоста. Наспроти тоа, лажното држење, компромисот и лажната разубавена слика, ја задушуваат енергијата на благодатта Божја и прават човекот да не биде учесник во тајната на Неговото божество.
Во оваа смисла, автентичниот човек не претставува само еден пример на морално совршенство, туку обично се преобразува во сад кој ги објавува догматските вистини. Христолошки ја живее својата психосоматика, хармонијата на човечката природа со неговата божествена цел. Тријадолошки ја живее трoдeлноста на неговата душа и заедницата на љубовта со браќата. Ја живее и ja објавува божествената икономија во целост: снисходењето на божественото вочовечување, објавувањето на Троица во крштението, светлоста и „чудесната промена“ на божественото преображение, откровенската длабочина и Божјата слава на Тајната вечера, кенозата на страдањата, обновувањето и промената на сѐ преку Воскресението, обожувањето на човечката природа преку Вознесението, излевањето на дарот на Светиот Дух на Педесетница, раѓањето и развојот на црковното привлекување во океанот на историјата и на крај чекањето на крајот.
Како што чистотата и девството на Богородица претставуваат основен услов за нејзиното учество во божествената икономија, на ист начин девственото држење, односно неговата автентичност го прави христијанинот способен да ја живее тајната на вочовечувањето.
Христијанин кој не cе трогнува од догматските искуства, кој не се просветлува од таинствени откровенија, кој не се „ранува“ од божествен копнеж, кој не се владее трансцендентно, кој не ги чувствува знаците на присуството Божјо, кој не се уверува во отпечатоците на Неговите енергии, го нема Божјиот печат врз себе. За него Бог е веројатност, апстрактно битие, виша сила, филозофското непознато, чувствен модел, пополнување на некоја психолошка празнина.
Епилог
Најголемите библиски примери на автентично искуство за секој христијанин од секоја епоха се првосоздадените, рајот на детската душа и учениците Христови. Така, би можеле да речеме дека всушност, автентичен станува оној кој се враќа кон искуствата на првосоздадените, кон особините на малите деца и кон карактеристиките на учениците Христови. „Ако не се повратите и не бидете како деца, нема да влезете во царството небесно“. Овие зборови покажуваат дека враќањето кон овие состојби е закон за духовен живот и услов за спасение.
Автентичен е голиот, оној кој останува непокриен, незаштитен, без одбрана и штитови, како што биле првосоздадените пред падот; таков е невиниот, оној на кој може да му се верува, како што се малите деца; таков е едноставниот и неосквернет од високото знаење, како апостолите. Колку што повеќе смирено го разбираш своето незнаење – тоа што не го знаеш и тоа што имаш потешкотии да го научиш – толку поблиску се наоѓаш до чувството на тајната и до откривањето на вистинското знаење. Зашто знаењето е смирение и благодат, а не разбирање и способност.
Така, автентичен човек е оној кој не само што насекаде ја гледа раката Божја, туку секогаш го чувствува Неговиот допир. Таквиот се создава од Бога како и првосоздадените во рајот; се пресоздава, се преобразува, jа чувствува Неговата создателна благодат. Истовремено го чувствува и Неговото љубовно присуство, Неговата прегратка, како и малите деца (Мт. 18, 3), ја чувствува топлината на Неговата љубов. На крај, Бог му дозволува да Го допре, како и на апостолите! (Лк. 24, 39) Го истражува и постојано му се доверува.
Пресоздавањето води кон „преобразување на античката убавина“, кон тоа да се живее Божјото слово како лична состојба; прегратката го дава дарот на теологијата, а допирот ги потврдува верата и личното искуство.
„O, преславно чудо! Јован легна на градите од Словото, а Тома се удостои да го допре Неговото ребро! Првиот проникна во длабоката тајна на богословието, а вториот се удостои да нѐ упати во Неговиот план на спасението, бидејќи тој ни ги покажа јасно доказите за Неговото воскресение, велејќи: „Господ мој и Бог мој, слава Ти!“
Автентичен е оној на кого Бог може да му се открие.
Веројатно ова што беше кажано предизвика чувство дека е претерано. Можеби звучеше и разочарувачки. Толку сме туѓи, толку оддалечени од овие нешта! Но, истовремено сме и толку блиски, толку сродни. Човечката природа го има во себе сето ова. Црквата едноставно нѐ повикува да го запознаеме нашето битие, да го сретнеме нашиот почеток како луѓе, како личности, како христијани; да станеме необработени како првосоздадените, невини како малите деца и спонтани како учениците. Целта на оваа беседа не беше да претстави една состојба која треба да ја подражаваме – едно автентично искуство – туку да даде критериум за споредба и еден услов за смирение – еден автентичен став.
https://bigorski.org.mk/slova/pouchni/za-avtentichniot-i-lazhniot-hristijanski-opit-part-4/