ДЕЛ ЧЕТВРТИ
(Продолжение)
I. ФРАНЦУСКАТА ПОМЕСНА ЦРКВА
Архиепископ Јован учел дека самостојноста на секоја личност (па и на личностите во заедница) треба да се почитува. Според него, ова се однесува и на црковните заедници кај одделните народи. Во таа смисла тој го изразил и својот став, велејќи: „Црквата е една, но секој народ има свое призвание во тоа единство." Поаѓајќи од оваа своја девиза, овој Архијереј во имињата на откриени светители во древна Галија наоѓал здрави темели за организирање помесна црква за православните Французи.
Според Црковното Предание, први проповедници на Христовата вера на народот во древна Галија биле воскреснатиот Лазар од Господа Исуса Христа и Лазаровите сестри - Марта и Марија. Во она време, овие биле принудени да бегаат од Јудеја, зашто Јудејците сакале да ги убијат. По долго патување, тие се задржале во Прованса (во јужниот дел на денешна Франција!). Тука останале и проповедале за Христа.
Од тоа време уште се споменуваат: Свети Трофим Арлски, како и други свети апостоли од бројот на седумдесеттите, кои проповедувале во овие краеви. Ова се сведоштва дека Светото Православие не било туѓо и непознато за францускиот народ во минатото. Па така, со доаѓањето на новиот (современиот Апостол - Архиепископ Јован!) во оваа европска земја настанало оживување и препородување на Светото Православие во душите на поголем број староседелци - Французи.
Претходно, о. Евграф Ковалевски вложил доста напори да постигне нешто повеќе на ова поле, но немал подршка од црковните фактори, па затоа и успехот негов бил недобро сфатен и потценуван дури од неговите колеги-свештеници. Обратно, тие го напаѓале и о. Евграф бил принуден да ги поднесува нивните навреди, упатени до него. Единствено Архиепископ Јован правилно го сфатил неговиот мисионерски потфат и наполно го подржувал, така што понатаму Православната општина во Париз брзо напредувала, благодарение на соработката меѓу двајцата.
Битно е и треба да се истакне фактот дека овој Владика не пројавил стремеж Православната Црква во Франција да ја потчини под управа на Западно-Европскиот Егзархат, на чие чело бил тој. Не изневерувајќи го принципот за „самостојност и независност", овој Поглавар (на Егзархатот!), издал свој Указ, каде што, меѓу другото, дословно пишува: „Гореименуваната Црква (збор е за Француската!) ќе биде потполно независна од Европскиот Егзархат, возглавуван од мене." И Архиепископ Јован и о. Евграф во некои нешта се разликувале, но по однос на оваа Црква тие биле со иста мисла и обајцата изјавувеле дека таа треба да биде „од Французи - за Французите"; па дури и „без иноземни чиновници" во неа.
Кога, по решение на Светиот Синод на Задграничната Црква, Владиката Јован бил назначен за Ар-хиепископ во Сан Франциско (САД), тој и по заминувањето од Европа мислел и се грижел за напредокот на омилената му Православна Црква во Франција. Меѓу другото, тој се погрижил оваа Света Црква да добие и свој архијереј. Во согласност со верниците, предложен бил за извршување на оваа одговорна должнаст - о. Евграф Ковалевски. Предлогот бил прифатен од Поглаварот на Руската Задгранична Црква - Митрополит Анастасиј и по тој повод следувала изјава од него, која гласи: „Со хиротонијата на о. Евграф за епископ, Руската Задгранична Црква не создава ниту нова епархија нити нова црковна област. Ова значи: Таа (Задграничната Црква!) има чест да засведочи за раѓањето на нова Црква и е готова да учествува во возобновувањето на древната Православна Црква во Франција." (Цитирано според о. Дамаскин Христенсен).
Додека траеле преговорите за хиротонијата на о. Евграф, во тоа меѓувреме се повлекол од должноста Поглаварот на Руската Задгранична Црква, а сите други архијереи откажале да учествуваат во планираната хиротрнија на новоизбраниот кандидат за епископ на Правоолавната Црква во Франција. Архиепископ Јован во моментот, имајќи го предвид не ставот на раководните лица на Задграничната Црква, туку -волјата на народот, тој не се откажал од добронамерната своја замисла, ами продолжил со подготовките за извршување на чинот. Тогаш, по овој повод еден Французин беше забележал за него, велејќи: „Ништо не може да го принуди Архиепископот Јован да се откаже од ДЕЛО, во кое тој гледа Промисла Божја!" Навистина, овој Архипастир пројавувал исклучителна упорност кога е во прашање да се направи добро на едно лице или на цела заедница!
Немајќи друг излез, Архиепископ Јован го поканил да учествува во хиротонијата нему добро познатиот - Епископ Теофил Јонеску (по потекло Романец). Овој без и најмало двоумење веднаш се согласил, па така бил хиротонисан првиот православен Епископ, Преосвеќени Евграф (Ковалевски), за православните христијани - Французи.
Еве уште една потврда на народната мудра изрека дека - со труд и упорност - се се постигнува, особено кога е во прашање Богоугодно дело, замислено и остварено од добронамерно лице, а во корист на другите!
II. ХОЛАНДСКАТА ПОМЕСНА ЦРКВА
Архиепископ Јован се потрудил и успеал да образува и организира Православна Црква и во Холандија. Некои автори овој негов успех го истакнуваат како врвно дело на неговата апостолска дејност во Западна Европа. Ова се должи на фактот дека условите биле поблагопријатни неговата активност тука, за пократок временски период, да биде одбележна со позначајни резултати. Имено, православните Холанѓани полесно и побрзо се здобиле со свој Архијереј, во името на Епископ Јаков Хашки. Понатаму, оваа Црква брзо се развила. Таа имала: свои манастири, богослужбени книги на свој мајчин јазик, периодични списанија со религиозна содржина и др. Во Житието за Свети Јован Шангајски, составено од о. Серафим (Роуз) и о. Герман (Подмошенски) се истакнува дека сите овие придобивки православните Холанѓани ги припишувале на Владиката Јован и тие него го имале за свој голем добротвор.
И во Франција и во Холандија Архиепископ Јован бил многу почитуван од сите православни верници. Α Хашкиот Епископ Јаков за него изјавил дека самиот тој немал подобар „духовен татко" и дека повеќе никогаш не ќе најде друг таков во својот живот.
(Продолжува)
Подготви: Стојанка Тежак
Борис Кр. Бошковски
СВЕТИ ЈОВАН ШАНГАЈСКИ
(1896. - 1966.)
Животот, дејноста и чудесата на Свети Јован (Максимович), Скопје 2001
Со благослов на Неговото Блаженство Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан
Издава
Свети Архиерејски Синод на Македонската Православна Црква