Беседи

 Ние сме праведно осудени... (25.01.2008)

Денес, на денот на светата маченичка Татјана, Божествена Литургија отслужи Митрополитот Струмички г. Наум. На Литургијата се помоливме за покој на душата на чедото Божјо Тодор Проески.

„Историското случување, опишано во Светото Евангелие, на распнувањето Христово на Крстот помеѓу двата разбојника, исто така распнати на други два крста, е можеби една од највистинитите претстави во која може да се препознае состојбата на сите луѓе, како во однос на Бог така и во однос на самите себе.

Крстот се сите наши волни и неволни страдања кои ги среќаваме на тесниот Евангелски пат на исполнувањето на Божјите заповеди. Крстот може да остане и само една голема казна за оние што не се покајуваат заради своите гревови. Не дека Бог нѐ казнува, туку сами себе се казнуваме одделувајќи се од Бог и присоединувајќи се кон ѓаволот со исполнувањето на неговата волја. Исполнувањето на демонската волја не е ништо друго освен грев, отсуство на благодат, отпаѓање од Бог, душевно и телесно страдање и болест и на крај смрт, без надеж.

Сите ние можеме да се видиме и да се препознаеме во еден од двајцата разбојници. Сите ние го носиме својот крст, само што некои од нас Му благодарат на Бог за својот крст и го носат истиот со трпение и смирение, свесни за својата грешност и несовршенство, а други пак хулат на Бог заради својот крст. На оние што Му благодарат на Бог, крстот им помага да го очистат своето срце од страстите, да го просветлат својот ум и да се обожат. На оние што хулат на Бог, крстот им останува само како еден неподнослив товар и како една неразбирлива и неподнослива казна. Секако, имате во предвид дека ви зборувам за генералната линија, а не за повремените осцилации. Исто така, самопознанието во однос на Бог и благодарноста за крстот што Бог ни го дарувал се нераздвојни.

Со трпение и смирение може да го носи својот крст само оној кој што што Му благодари на Бог за своите страдања и кој што освестил во себе дека навистина ги заслужва. Колку поголемо страдање доживуваме и колку поискрено и од сѐ срце Му благодариме на Бог за тоа, толку повеќе Божја благодат привлекуваме кон себе. Благодатта Божја е, пак, таа што ни дава сила да ги издржиме страдањата, е таа што нѐ утешува во страдањата и е таа која дури и нѐ прави да заборавиме на нив. Или, со други зборови, благодатта Божја е таа што нѐ очистува, просветлува и восовршува, во зависност од тоа на кој степен од духовниот развој се наоѓаме носејќи го својот крст.

Навистина убав евангелски пример за правилно носење на својот крст е разбојникот распнат заедно со Христос, на кого, во моментот кога ја исповеда својата грешност смирено и без хулење поднесувајќи ги страдањата – ние сме праведно осудени, зашто примивме заслужена казна според нашите дела; но Он ништо лошо не направил  – му се отвораат очите да Го види и препознае распнатиот Богочовек: и Му рече на Исуса: ‘Сети се на мене, Господи, кога ќе дојдеш во царството Свое!’ А Исус му рече: ‘Вистина ти велам: денес ќе бидеш со Мене во рајот!’ (Лука 23, 41–43). Очигледно е дека на разбојникот не само што му се отвораат очите да Го препознае Христос, односно не само што го добива дарот на просветлување, туку нему му се открива и тајната на целиот Домострој на спасението, тајната на Царството Небесно.

 За разлика пак од разбојникот, кој како појдовна основа за примање на овој дар од Бога го има само сознанието за својата грешност и правилната исповед со благодарност, ние денес како критериум и темел на нашето христијанско постоење и дејствување ги имаме Христовите збор и дело, совршената љубов на Бог Отецот (Матеј 5, 44–48) и печатот на дарот на Светиот Дух. Го имаме единството на верата и  соборната заедница на Светиот Дух и помеѓу себе и со нашите Отци кои со својот вечно жив пример постојано го осветлуваат нашиот живот и постоење во Црквата. Затоа не треба да дозволиме Царството Небесно внатре во нас да го откриеме при крајот на нашиот живот (ако воопшто и тогаш го откриеме) претрпувајќи со благодарност разни болести и страдања, туку уште во нашата младост принесувајќи Му го целиот наш живот на Богочовекот Христос, без остаток.

Уште два духовни закона треба да знаеме. Прво, и во тоа ја препознаваме Божјата љубов, што Бог ни допушта страдање само толку колку што е доволно за наше спасение, а не толку колку што сме заслужиле, соодветно со гревот што сме го направиле. Ако Бог ни судеше само согласно она како ние им судиме на другите луѓе, а да не зборуваме согласно нашите гревови, тогаш подобро да не се родевме! Господи, слава на Тебе! Божјата правда е љубов, а не враќање на зло за зло. Таква треба да биде правдата и на секој што сака да се нарече себеси христијанин. И второ, крстот на оној што е на првиот степен од духовниот развој се состои во подвигот на очистување на своето срце од страстите преку совршено послушание и преку окривувањето на самиот себе за кое било зло што се случува. Крстот на оној што е на вториот степен од духовниот развој се состои во повеќечасовниот молитвен подвиг на умот во срцето и во љубовта кон непријателите. Крстот на оној што е на третиот степен од духовниот развој, според светите Отци, се состои во плачот за целиот Адам...

Но не зборувам за Крст без Воскресение! И не зборувам за Крст кој истовремено во себе не ја носи и силата, и утехата и несоздадената светлина на Воскресението!

Беседата им ја посветуваме на Патријархот Павле и на Архиепископот Христодул

кои со смирение и благодарност го носат својот крст.

Господ нека им помогне да издржат до крај.

(од редакцијата на сајтот на МПЦ)

We are justly condemned… ( 25.01.2008 )

Today, on the feast day of the Holy Martyr Tatiana, Metropolitan Nahum of Strumica celebrated Divine Liturgy. At the Liturgy we prayed for the soul of God’s child Todor Proeski to rest in peace.

“The historical event, related in the Holy Gospel, of Christ’s crucifixion on the Cross between the two thieves, who were also crucified on two other crosses, is perhaps one of the most truthful images in which we can recognize the state of all people, in relation to God just as in relation to themselves.

The cross are all our sufferings—whether or not of our own volition—which we encounter on the narrow evangelical road of fulfillment of God’s commandments. The cross can remain only a great punishment for them who do not repent for their sins. It is not that God punishes us, it is rather us who punish ourselves, detaching ourselves from God and joining the devil through fulfillment of the devil’s will. The accomplishment of the demonic will is nothing but sin, absence of grace, falling from God, suffering and illness of body and soul, and eventually death, with no hope.

We can all see and recognize ourselves in one of the two thieves. We all are carrying our cross, only that some of us give thanks to God for their cross and carry it with patience and humility, aware of their sinfulness and imperfection, whereas others blaspheme God because of their cross. To them who give thanks to God, the cross helps to purify their heart from the passions, to illumine their mind and to become deified. To them who blaspheme God, the cross remains merely an unbearable burden and an incomprehensible and unendurable punishment. Certainly, you have in mind that I am telling you about the general line, not about the occasional oscillations. Also, self-knowledge in relation to God and gratitude for the cross that God has granted us are inseparable.

With patience and humility can carry his cross only he who gives thanks to God for his sufferings and has become aware in himself that he truly deserves them. The greater the suffering we experience and the more sincerely and from all our heart we give thanks to God for that, the more grace of God we attract to ourselves. God’s grace, for its part, is what  gives us strength to endure the sufferings, what consoles us in sufferings and what even makes us forget about them. Or, in other words, God’s grace is what purifies, illumines and perfects us, depending on the stage of spiritual development at which we are carrying our cross.

Truly beautiful evangelical model of proper carrying of one’s cross is the thief crucified together with Christ, to whom, at the moment when he confesses his sinfulness humbly and without blaspheme enduring the sufferings—we are justly under condemnation, for we receive the due reward for our deeds; but this Man has done nothing wrong—his eyes open so he can see and recognize the crucified Godman: then he said to Jesus, “Lord, remember me when You come into Your kingdom.” And Jesus said to him, “Assuredly, I say to you, today you will be with Me in Paradise” (Luke 23, 41-43). It is obvious that the thief experiences not only opening of his eyes so he can recognize Christ, that is to say, not only that he receives the gift of illumination, but he also experiences revelation of the mystery of the whole Dispensation of salvation, the mystery of the Heavenly Kingdom.

In contrast to the thief, who as a starting position for receiving of this gift of God has only the awareness of his sinfulness and the proper confession with thankfulness, today we as a criterion and foundation of our Christian existence and activity have Christ’s word and deed, the perfect love of God the father (Matthew 5:44-48) and the seal of the gift of the Holy Spirit. We have the unity of faith and the concilliar union of the Holy Spirit both among us and with our Fathers, who with their everliving model continuously enlighten our life and existence in the Church. Therefore we must not let that happen: to discover the Heavenly Kingdom within us by the end of our life (if we discover it at all even then) enduring with gratitude various illnesses and sufferings; we should attain this already in our youth, offering our whole life to the Godman Christ, unreservedly.

We should know two more spiritual laws. Firstly, we recognize God’s love also in that he allows us to suffer only as much as it is necessary for our salvation, not as much as we have deserved, according to the sin committed. If God judged us only in conformity with how we judge other people, let alone in conformity with our sins, then we had better not be born! Glory to You, Lord! God’s justice is love, not paying back evil for evil. Such should be also the justice of everyone who wants to call oneself a Christian. And secondly, the cross of him who is at the first degree of spiritual development consists in the struggle of purification of his heart from passions through perfect obedience and through blaming himself for every evil that happens. The cross of him who is at the second degree of spiritual development consists in the many-hour practice of prayer of the mind in the heart and in the love toward the enemies. The cross of him who is at the third degree of spiritual development, according to the Holy Fathers, consists in the mourning for the whole Adam…

However, I am not talking about a Cross without Resurrection! And I am not talking about a Cross that simultaneously in itself does not bring also the power, the consolation and the uncreated light of the Resurrection!”

We dedicate this homily to Patriarch Paul and Archbishop Christodoulos,

who are carrying their cross with humility and gratitude.

May the Lord help them to endure to the end.

(the editorial staff of the MOC website)    

Посети: {moshits}

Денес, на празникот на свети Наум Охридски Чудотворец, во манастирот на свети Максим Исповедник и Свети Григориј Палама во Стар Дојран, Митрополитот струмички г. Наум отслужи Божествена Литургија.

Во толкувањето на денешното Евангелие, Владиката рече:
 

Па така и вие, кога исполните се што ви е заповедано, говорете: ние сме слуги непотребни, оти извршивме она што бевме должни да извршиме. (Лука 16, 10)

Очигледно е дека носечка тема на денешново евангелие е смирението на кое Господ Исус Христос сака да не  научи. Следователно сега би требало да зборувам за умот и неговиот пад во гордост, расеаност и затемнетост. Потоа за апсолутното послушание како единствен начин на кој се спречува хранењето на страста на умот – гордоста и како единствен лек за исцеление на нашиот паднат ум. Но, бидејќи, од една страна, за ова многу пати до сега сум зборувал, а од друга страна, на еден друг момент од подвигот на смирение ме потсети денешното евангелие, сакам да го свртам вашето внимание на следново:

Прво што ми падна на ум откако го прочитав евангелието се оние моменти од нашиот духовен живот кога претрпуваме напад со кој демон или човек сака во нас да ја предизвика и разбуди страста на високото мислење за самите себе и да не  наведе на пад, во осудување или во враќање на зло со зло. На пример, на сите ни се случуваат оние помисли после регистрираната информација во нашиот разум за претрпениот напад, во стилот: како можеше тоа да ми го направи?; како можеше тоа да го рече за мене?; кој знае сега што ми мисли и слично... Како да се одбраниме од овие помисли? Ќе се смириме и ќе се осудиме самите себе уште полошо од она што ни го прават, од она што го слушаме дека го зборуваат за нас и од она што претпоставуваме или што демонот ни шепка дека го мислат за нас: Да, таков сум и тоа заслужувам, и уште полошо од тоа што сега ми го прават!

 После ваквото самоосудување треба да се молиме за нашите непријатели. Молитвата ја кажуваме сѐ до моментот додека не се врати мирот што претходно сме го имале и во себе и со непријателот. Најдобро би било да останеме во молитвата додека не ни потечат солзите на покајанието во кое ќе видиме дека единствено ние сме виновни за се... Секој што ја бара вината за било што и во било кој случај надвор од себе го напушта патот на нашите Отци, го напушта патот што води кон срцето, го напушта тесниот пат кон Царството Небесно и кон Царот Небесен... А друг пат, не ни постои!

Но, да се вратиме поконкретно на денешново евангелие. Мислам дека на сите ни е јасно: Господ сака да не  сочува од гордоста, од високото мислење за самите себе дури и ако исполниме сѐ што ни е заповедано. Господ Христос ни го покажува патот на смирението. Сепак, Господовиот совет во него се однесува само на оние што евентуално би го исполниле сето она што им е заповедано. Како да се смириме ние што не го исполнуваме тоа што ни е заповедано? И ако непотребни слуги се оние што исполниле, какви ли сме ние што не сме исполниле? Знаеме што Господарот му одговори на слугата кој не го употреби добиениот од Него талант за да Му послужи соодветно: Лукави и мрзливи слуго! Ти знаеш дека жнеам, каде што не сум сеел, и собирам, каде што не сум веел; затоа требаше моето сребро да го дадеш на трговците, па јас кога дојдам, ќе си го приберам своето со добивка (Матеј 25, 26-27). Одговорот е: лукав и мрзелив слуга! Изгледа дека од ’лукав и мрзелив слуга’ има многу пат за да се стигне до ‘непотребен‘...

Прашање е, дали воопшто и можеме да го исполниме тоа што ни е заповедано дури и ако се потрудиме да го исполниме? Ова прашање посебно се однесува за сите оние кои се носители на некои од чиновите од степените на свештенството. Бидејќи сите ние што по Божјо допуштение, а не по Божја волја, го носиме свештеничкиот чин што го носиме, заради несоодветно внатрешно духовно покритие, и да сакаме нема да можеме да го исполниме она што Господ го очекува од нас. На пример, една сила има словото на просветлениот, друга на оној што морално и интелектуално се изградува, а сосема друга на оној што воопшто не работи на себе. Да не зборувам воопшто за чудотворното слово на обожениот. Господи, прости и биди милостив кон мене грешниот...

Посети:{moshits}

 

---

И го пофали господарот несправедливиот настојник, оти постапил досетливо; зашто синовите на овој свет во својот род се подосетливи од синовите на светлината.

И Јас ви велам: ‘створете си пријатели со неправедно (со туѓо) богатство, та кога осиромашите да ве примат во вечните живеалишта’. (Лука 16, 8-9)

Се што имаме е дар од Бог. Ова не се однесува само на благодатта на свештенството, ниту само на благодатта што секој православен христијанин ја добива во Црквата туку се однесува и на благодатните дарови на постоењето, на животот и на словесноста што секој човек ги има. Со сите овие дарови, за кои ништо не сме придонеле да ги имаме, треба да се ставиме во служба на времено и вечно спасение на нашиот ближен.

Затоа и прашањата на коишто ќе треба да одговориме на Страшниот суд не се однесуваат толку за верата и Црквата на која припаѓаме колку на конкретните лични дела: дали кога Господ Христос беше гладен Му дадовме да јаде; дали кога Господ беше жеден Му дадовме да пие; дали кога Господ беше странец Го примивме; дали кога Господ беше необлечен Го облековме; дали кога Господ беше болен Го посетивме; дали кога Господ беше во затвор дојдовме при Него... Ако случајно некој праша, кога сето тоа Господи? Одговорот барем на нас христијаните ни е многу јасен: вистина ви велам, доколку сте го направиле тоа на еден од тие Мои најмали браќа, на Мене сте Ми го направиле (Мат. 25, 40).

Ете, тоа е начинот на кој се створаат пријатели со туѓо богатство та кога ќе умреме да бидеме примени во вечните живеалишта. Но, ваквиот материјален и конкретен начин важи само за синовите од овој свет, односно важи за сите оние што не го ослободиле доволно своето срце од страстите и што го немаат дарот на молитвата во срцето, односно што се наоѓаат на првиот степен од духовниот разој. За оние што се на вториот степен од духовниот развој, на степенот од просветленост на умот, важи друго правило. Таквите, секое добро за своите ближни го измолуваат од Господ и го добиваат, во своето срце. Во нивните срца Синот Човечки има каде глава да подслони (Лука 9, 58).

Толкувањето на претходното зачало од истата глава на Евангелието нека биде само како вовед во толкувањето на денешното...

Верниот, во малку и во многу е верен, а несправедливиот, и во малку и во многу е несправедлив... (Лука 16, 10)

За ова, овој пат би рекол вака: борецот, и во малку и во многу е борец, а млакиот, и во малку и во многу е млак; храбриот и одлучниот, и во малку и во многу е храбар и одлучен, а плашливиот и колебливиот, и во малку и во многу е плашлив и колеблив; богољубивиот и послушниот, и во малку и во многу е богољубив и послушен, а самољубивиот и непослушниот, и во малку и во многу е самољубив и непослушен; постојаниот, и во малку и во многу е постојан, а непостојаниот, и во малку и во многу е непостојан. Зборувам за генералната насока на движење, а не за осцилациите. Зборувам за внатрешниот став во срцето, а не за надворешните манифестации. Ви зборувам за војната во која веќе сме победници, а не за загубените битки.

Па така, ако во неправедното богатство (дар со кој се проверува нашата верност) не бевте верни, кој ќе ви го довери вистинското? (Лука 16, 11)

Ако  првата светлина на очистената енергија на умот што Бог ни ја дарува за согледување на сопствените гревови и на сопствената валканост ние ја користиме за согледување на туѓите гревови и за судење и осудување на ближните, тогаш сами си го затвораме патот за вистинската светлина што Бог ни ја дарува да ја видиме со преобразените телесни очи, откако ќе ја очистиме и суштината на умот во срцето.

Ако дарот на умносрдечната молитва не го преточиме во повеќечасовен молитвен дневен подвиг, Кој ќе ни ја довери вистинската, односно непрестајната умносрдечна молитва?

Ако со својата просветленост не го активираме и не опстоиме во подвигот на аскетската љубов кон непријателите, Кој ќе ни ја довери вистинската, односно благодатната љубов кон непријателите? Дар, без кој се доведува во прашање каква било друга меѓучовечка „љубов“.

И ако во туѓото не бевте верни, кој ќе ви го даде вашето? (Лука 16, 12)

И ако не го искористите времето што ви е дадено за духовно растење во моментите кога благодатта се крие од вас, односно ако не постапувате во време кога благодатта е сокриена од вас исто како и кога е присутна, Кој ќе ви ја даде вашата, односно онаа што постојано и нескриено би пребивала со вас?

Ниеден слуга не може да служи двајца господари; зашто, или едниот ќе го замрази, а другиот ќе го засака, или на едниот ќе угоди, а другиот ќе го презре. Не можете да служите на Бога и на Мамона. (Лука 16, 13)

Ако овој заклучок важи дури и во рамките на служењето на еден ист Господар: оној кој не е во брак се грижи за она што е Господово; како да Му угоди на Господа, а женетиот се грижи за земното: како да ѝ угоди на жената (1 Кор. 7, 32), тогаш колку ли повеќе важи истиот кога некои веќе се одлучиле дека ќе Му служат на Бог или дека ќе му служат на ѓаволот? Со таа разлика што, додека ние Му служиме на Бог, демонот постојано насилно се наметнува и сѐ прави да станеме негови слуги, а на оние што на демонот му служат, Бог постојано и ненаметливо ги води со Својата промисла кон спасение и смирено го чека одговорот на Својата долготрпелива и бескрајна љубов.

Сето тоа го слушаа фарисеите кои беа среброљупци, и Му се потсмеваа. (Лука 16, 14)

Среброљубието во суштина е телољубие, земјољубие и на крај - црвољубие. Како што вели свети Јован Лествичник: Затоа што се  што е создадено ненаситно тежнее кон сродното на себе: крвта кон крв, црвот кон црв, земјата кон земја. Зошто тогаш и телото не би копнеело по тело? Оваа состојба бара Господ да ја надминеме кога вели: роденото од тело, тело е; а роденото од Дух, дух е (Јован 3, 6); и вистина, вистина, ти велам, ако некој не се роди одозгора, тој не може да го види Божјото Царство (Јован 3, 3). Затоа, повторно според Лествичник: сепак, ние што ја совладуваме природата и копнееме по Небесното Царство се обидуваме (во текот на подвигот на духовното растење) да го измамиме тој измамник (телото, но и демонот) со разни лукавства. Пресвета Богородице, спаси нe!

Митрополит Струмички г. Наум

(според записот на сестрите)

Посети:{moshits}

Божествена Литургија, Стар Дојран (09.12.2007)

Денес, во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран, Божествена Литургија отслужи Митрополитот струмички г. Наум. Во толкувањето на денешното Евангелие, Владиката рече:

Денес, на денот на свети Јован Милостив, Митрополитот струмички г. Наум отслужи Божествена Литургија во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран.

Но Бог му рече: безумниче, ноќеска ќе ти ја побарам душата твоја; тоа што си го приготвил, кому ќе остане?

Така бива со оној што собира добра за себе, а не се богати во Бога. (Лука 12, 16-21)

После прочитаното Евангелие, Владиката рече:

„Целиот наш живот е дар Божји. И сиромаштвото е дар Божји, кога сиромавиот со смирение и трпение Му благодари на Бога за него, и го препознава овој дар. И богатството е дар Божји, кога богатиот со смирение и трпение им служи на сиромавите со своето богатство и на тој начин Му благодари на Бога за него, и го препознава овој дар. Кога луѓето би ги препознавале даровите Божји и кога со смирение и благодарност би се однесувале кон нив, даровите Божји би служеле како средство за надградување и остварување на нашата заедница во Богочовекот Христос, нашиот најголем дар Божји и би служеле како средство за наше спасение. Со други зборови, само на тој начин можеме да Му благодариме на Бога кога неговите дарови повторно Нему Му ги принесуваме – Твои дарови од Твоите, на Тебе Ти ги принесуваме за сите и за сѐ. Делотворниот однос на благодарењето од севкупниот наш живот соборно се исполнува со нашето учество во Светата Евхаристија (Благодарење) на Црквата Божја.

Но, како конкретно богатиот „успева да собира“ добра само за себе, а не се богати во Бога, односно како тој своето богатство како дар Божји не Му го принесува конкретно на Бога? За да го објасниме овој негативен пример ќе се послужиме со друг негативен пример од случувањето на Страшниот суд:

Тогаш ќе им каже и на оние што се од левата страна: ‘Одете од Мене, проклети, во вечен оган, приготвен за ѓаволот и неговите ангели. Зашто гладен бев и не Ми дадовте да јадам; жеден бев и не Ме напоивте; странец бев и не Ме прибравте; необлечен бев и не Ме облековте; болен и во затвор бев и не Ме посетивте’.

Тогаш и тие ќе Му одговорат и речат: ‘Господи, кога Те видовме гладен, или жеден, или странец, или необлечен, или болен, или во затвор и не Ти послуживме?’

Тогаш ќе им одговори и рече: ‘Доколку не сте го направиле тоа на еден од овие најмали браќа и Мене не сте Ми го направиле’. (Матеј 25, 41-45)

Гледаме дека Господ се поистоветува (дури и најповеќе) со секој еден страдалник. Затоа секогаш кога со своето богатство ќе му помогнеме на еден од овие најмали Христови браќа што страдаат, ние не собираме за себе туку се богатиме во Бога.

Сето ова погоре кажано начелно важи најнапред и најповеќе за луѓето што живеат и работат во светот. За монахот, како оној што е мртов за овој свет, начелно важи друго правило. Монахот е должен да Го нахрани, напои, прибере, облече, посети и Му послужи на Христос во своето срце. Секако, за да го оствари ова најнапред треба да го очисти своето срце од страстите, да го осознае ‘местото’ на срцето, да го открие Царството Небесно внатре во себе и да застане пред Царот на Славата, распнат заради нас и наше спасение.

Ова богатење во Бога се случува на трите степени од духовниот развој: на степенот на очистување на срцето од страстите, на степенот на просветлување и на степенот на обожение.

На првиот степен во Бога се богати оној кој го чисти своето срце од страстите, односно оној кој ги преобразува своите страсти во добродетели, и ги умножува истите. Секако, овој процес мора да се случува во рамките на конкретно и апсолутно послушание, односно кога со слободното потчинување на нашиот ум под умот на духовниот отец престануваме да ја храниме страста на словесниот дел од душата (умот) – гордоста, суетата, високото мислење за самите себе.

На вториот степен во Бога се богати оној кој страда во подвигот за исполнување на Христовите зборови: љубете ги непријателите свои и кој својот ум повеќе часови од денот го држи молитвено закопан во своето срце (дури и за време на Светата Литургија) барајќи го само Него, а не Неговите дарови.

На третиот степен на децата Божји им се открива тајната на зборовите на нивниот Небесен Отец дека сѐ Мое е ваше и им се открива соборната димензија на повикот на Духот Божји внатре од нивните срца: Авва, Оче! – им се открива она што светиот старец Софрониј го нарекува плач за целиот Адам.

Господи, помилуј...!“

(според записот на присутните сестри)

 „Во денеска прочитаното Свето Евангелие ги препознаваме трите состојби на духовниот раст кои светите Отци ги откриле и ни ги пренеле како свој духовен опит:

Кога одеше по патот, некој Му рече: Господи ќе врвам по Тебе каде и да одиш. Исус му рече: лисиците имаат легла и птиците небески – гнезда, а Синот Човечки нема каде главата да ја подслони – обожение;

На друг пак му рече: врви по Мене. А тој одговори: Господи, позволи најнапред да отидам и да го закопам татка си. Но Исус му рече: остави ги мртвите да ги закопуваат своите мртовци, а ти врви по Мене и проповедај го царството Божје – просветлување;

А друг еден рече: Господи, ќе идам по Тебе, но позволи ми најнапред да се опростам со своите домашни. Но Исус му рече: никој, што ја ставил раката своја на ралото и погледнува назад, не е достоен за царството Божје – очистување на срцето од страстите (Лука 9, 57-62).

Во ова евангелско четиво ги препознаваме сите состојби на духовниот раст но прикажани во еден обратен редослед од она како ние духовно растеме.

Овој обратен редослед го сретнуваме и во свештеничката молитва пред читањето на Светото Евангелие за време на литургиското собрание на верниот народ. Во оваа молитва се вели: Запали ја во нашите срца, човекољубив Владико, бесмртната светлина на Твоето богопознание (обожение); отвори ги очите на нашиот ум за да ги разбереме Твоите евангелски проповеди (просветление); всади го во нас и стравот на Твоите блажени заповеди та победувајќи ги сите телесни похоти да живееме духовен живот, мислејќи и творејќи што Ти е на Тебе угодно (очистување).

Овој обратно прикажан редослед во евангелското четиво и во литургиската молитва во сѐ е согласен со теолошкиот редослед и структура на целиот домострој на нашето спасение собран во зборовите на свети Јован Богослов: Во тоа се состои љубовта, што не ние Го засакавме Бога, туку Бог нас нѐ возљуби и Го прати Синот Свој, за да ги очисти гревовите наши (1 Јован 4, 10). Ова не треба никогаш да го заборавиме.

Љубовта Божја, откровението Божјо, е основа на синергијата помеѓу Бог и човекот. Благодатта Божја е основ на нашиот подвиг во процесот на очистување, просветлување и обожение. Овој процес, после личниот повик Божји до секој од нас, како што може да се забележи во делата на светите Отци и од нашиот личен опит, влегува во својот „природен“ тек и се движи од најниската духовна состојба кон највисоката: Никој од врзаните со телесни похоти не е достоен да Ти приоѓа (очистување) или да Ти се приближи (просветлување) или да Ти служи (обожение) Тебе, Цару на славата (молитва на Светата Литургија пред принесувањето на Светите Дарови).

   Но, да се вратиме на денешното Евангелие... Лисиците имаат легла и птиците небески – гнезда, а Синот Човечки нема каде главата да ја подслони. Со овие зборови Богочовекот Христос ни потврдува дека човековото срце како духовен центар е единственото место на лична средба помеѓу Бог и човекот. Дека само во очистеното, просветлено и обожено срце Господ наоѓа Свој спокој и почивалиште. Дека многу малку подвижници во една генерација го достигнуваат дарот на обожение, на непрестајната умносрдечна молитва и на гледањето на Божествената несоздадена светлина.

 Но Исус му рече: остави ги мртвите да ги закопуваат своите мртовци, а ти врви по Мене и проповедај го Царството Божје. Со овие зборови Богочовекот Христос му потврдува на Својот ученик дека он не е духовно мртов и дека затоа и го повикува да го проповеда и сведочи Царството Божјо. Никој не може да го проповеда и сведочи Царството Божјо ако нема опит од него, а тоа Господ најдобро го знае. Господ најдобро знае и кој го има тој опит и кого повикува на проповед; како што и најдобро знае кој е тој што самиот себеси се повикува на проповед. Тоа исто така значи дека Неговиот ученик доволно го очистил своето срце, дека Бог му го открил местото на неговото срце и дека го има дарот на умносрдечната молитва. Тоа е доказ дека Неговиот ученик веќе не е дел од „светот“, односно дека е мртов за гревот, а жив за Бога во Христа Исуса, својот Господ. Мртви духовно се сите оние кои се сѐуште дел од „светот“ затоа што не го очистиле доволно своето срце од страстите и заради тоа не го познаваат местото на срцето и го немаат дарот на умносрдечната молитва, а згора на сѐ и не се во апсолутно послушание на својот духовен отец. Т.е. такви се оние што самите себе се повикуваат на проповед.

Но Исус му рече: никој, што ја ставил раката своја на ралото и погледнува назад, не е достоен за царството Божје. Со овие зборови Богочовекот Христос го опоменува овој Свој ученик кој се наоѓа на првиот степен од духовниот развој дека: Кој милува татко или мајка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој милува син или ќерка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој не го земе крстот свој и не оди по Мене, не е достоен за Мене. Кој ќе ја запази душата своја, ќе ја загуби, а кој ќе ја загуби душата своја заради Мене, ќе ја зачува (Матеј 11, 37-39). Тоа не значи дека не треба да се поздравиме со своите домашни, на пример кога заминуваме во манастир, но тоа значи да внимаваме, како што вели свети Јован Лествичник: да не те преплави наклонетоста кон твоите мили роднини и да не пропаднеш во потопот на љубовта кон овој свет. Немој да дозволиш да те трогнат солзите на родителите и пријателите, инаку (можеби) вечно ќе плачеш. Кога твоите ќе те опкружат како пчели (подобро кажано оси) и ќе почнат да те оплакуваат, тогаш со окото на својата душа погледни веднаш на смртта и на делата за кои што ќе ти биде судено, та не ни погледнувај на твоите за да можеш тагата да ја одбиеш со тага (по Бога). 

Некаде во своите делa светиот старец Јосиф Спилеот вели: ако не ја достигнеш благодатта Божја во најголема мера не сметај се себеси за потполн човек.“  

Денес, на денот на светиот архангел Михаил, Божествена Литургија отслужи Митрополитот струмички г. Наум во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран.

Во беседата на денешното Евангелие, Владиката рече:

          „Интересно е што токму ова евангелско четиво, кое се однесува најповеќе на послушанието и на љубовниот однос кон Бога до самозаборав, Светата Божја Црква го определила како најсоодветно за денешниот ден кога го чествуваме светиот Архангел Михаил. Со други зборови, мислам дека Црквата сака да ни каже дека послушанието и љубовната посветеност кон Бога го прават ангелот – ангел, а дека непослушанието и самољубието и од ангелот можат да направат демон, како што за жал многу пати до сега и сме виделе...

Како што ви спомнав на минатиот монашки собир: борбата против апсолутната гордост, против духовите на злото од поднебесјето, се одвива со апсолутно смирение, односно со апсолутно послушание. Господ Христос со личен пример ни го покажа и го востанови подвигот на апсолутното послушание: Сам се смири, откако стана послушен дури до самата смрт, и тоа смрт на крст (Фил. 2, 8). Секако, апсолутното послушание не Му беше потребно Нему, туку ни е потребно нам.

Во денешното Евангелие Господ ни ја објаснува светотаинската хиерархиска структура на подвигот на послушанието во Црквата: Кој ве слуша вас (значи Апостолите или денес Епископите), Мене Ме слуша; и кој се откажува од вас, од Мене се откажува; а кој се откажува од Мене, се откажува од Оној што Ме пратил.

Но, оваа голема, основна и суштинска тајна на нашиот христијански подвиг не можат сите да ја откријат и познаат: Во тој момент се возрадува Исус во духот и рече: Те прославувам Оче, Господи на небото и на земјата, оти си го сокрил ова од премудрите и разумните, а си го открил на простите. Така е, Оче, зашто таква била волјата Твоја. Кога говори за премудри и разумни, Богочовекот Христос мисли на оние кои го отфрлаат подвигот на послушание и смирение и се потпираат само на својот разум и мудрост. А кога говори за простите, мисли на оние кои едноставно како деца Божји заради исцеление на својот ум, срце и душа, иако разумни и мудри, стануваат неразумни и немудри и до моментот на отркивањето на местото на своето срце пребиваат во подвигот на апсолутно послушание исполнувајќи ги во пракса, со едноставна вера и доверба во Бога, Христовите зборови: кој ве слуша вас, Мене Ме слуша. Само конкретното и апсолутно послушание во пракса е подвиг на вистинска аскетска љубов во пракса, без која, пак, не може да се достигне благодатната... 

Се вратија пак седумдесетте (од подвигот на послушание и) со радост велеа: Господи, во Твое име и бесовите ни се покоруваат. А Он им рече: го видов сотоната кога падна од небото како молња. Еве ви давам власт да настапувате на змии и шкорпии, и на секаква демонска сила; и ништо нема да ви навреди; Но не радувајте се на тоа дека духовите ви се покоруваат; а радувајте се, што имињата ваши се напишани на небесата. Со други зборови Христос им вели: не радувајте се на Моите дарови туку радувајте се на Мене, радувајте се на заедницата со Мене и радувајте се што Мојот Небесен Отец ве направи чеда Свои по благодат, а Мои браќа (и сестри). Зашто и сите дарови на овој свет да ги имате, Мене ако Ме немате, ништо немате и ништо не сте. Еве колку впечатливо ја живее оваа тајна светиот апостол Павле: Да имам пророчки дар и и да ги знам сите тајни, да ги имам сите знаења за сите работи, а и така силна вера, што и планини да преместувам, - ако љубов немам, ништо не сум (1 Кор. 13, 2).

Заради таа едноставна вера и доверба во Бога и послушание обични и непознати луѓе станаа Апостоли, станаа маченици, станаа преподобни, станаа јуродиви, станаа учители на Црквата и станаа деца Божји. Заради таа едноставна вера и доверба во Бога и послушание и обичниот и непознат ангел Михаил стана Архангел, прв ангел до Бога. Некогаш, во кризниот момент на општо отпаѓање на ангелите излажани од дотогаш најсветлиот и најблискиот ангел до Бога а сега гордиот и мрачен архидемон, тој обичен но послушен ангел застана на средината од Небото и рече: да застанеме смирено да стоиме со страв! - повикувајќи ги на тој начин останатите ангели да останат со љубов и послушание во воспоставениот ред и поредок од Бога, Својот Создател.

Заради неговото застапништво, Господи Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ги нашите непријатели, потоа целиот монашки род кој примерот на Михаил го следи и сите Твои луѓе. Амин.“  - Mi

„Кога сатаната, Луцифер, отпадна од Бога и ги повлече со себе во пропаст дел од ангелите, тогаш Михаил стана и воскликна пред неотпаднатите ангели: да внимаваме! Да застанеме добро, да стоиме со страв! И сите небески војски и ангели громогласно запеаја: Свет, Свет, Свет е Господ Саваот, преполни се небото и земјата со Твојата слава!“

„Каде што осенува твојата благодат, Архангеле, оттаму се изгонува демонската сила, бидејќи паднатиот Деница не ја трпи светлината твоја. Затоа те молиме неговите огнени стрели устремени на нас изгаси ги со твоето застапништво, избавувајќи нè од неговите соблазни, достоен за пофалба Михаиле Архистратегу.“ (стихира од утрената на свети архангел Михаил)

P.S. Оваа беседа му ја посветуваме на нашиот Тодор Проески за неговиот четириесетдневен помен.

Посети:{moshits}