Семинар за нов превод на Новиот завет на македонски литературен јазик, одржан на Православниот богословски факултет “Свети Климент Охридски” - Скопје, на 22 декември 2008.
НЕКОЛКУ ЗБОРОВИ ПО ГАВРИЛОВИОТ ПРЕВОД
НА БИБЛИЈАТА
(Прво целосно издание во превод на современ македонски литературен јазик 1990 - основа за сите натамошни ревидирани изданија )
Почитувани учесници на овој библиски семинар.
И денес, како и досега многупати, се среќаваме во името на големото дело Вечната Книга за наше спасение, преведена на наш народен јазик. Тој историски чин е од посебно значење, не само за Црквата, туку и за македонската нација. Дотолку повеќе што македонскиот народ е овенчан во Библијата, нејзиниот превод на современ македонски литературен јазик го потврди нејзиниот мандат двосмислено: на родот и на неговиот јазик, а тоа значи сeдодека постои Библијата ќе постои и македонски народ.
Ние, македонците имавме целосна Библија во превод само не на македонски современ јазик, туку на црковнословенски, односно на јазикот што го оформија светите Кирил и Методиј и нивните ученици. Но, со оглед на тоа дека нашиот библиски превод извршен пред илјада години, во јазична смисла претрпел промени, така што станал малку или повеќе неразбирлив, тоа беше и причина што се појави потреба од нов превод. Тоа зборува дека и по многу години, можеби ќе треба најнов превод. Потврда за тоа е што само по неполни дваесетина години се направи ревидирано издание, а денес веќе станува збор за уште понова ревизија или, како што пред малку реков за нов превод. Јазикот е жива материја, се менува, се развива, се усовршува.
При оваа прилика сакам да укажам на неколку принципиелни постапки околу следење на континуитетот на Првиот превод на Библијата, а потоа и на наредните ревизии.
При преведувањето на Првото целосно издание на Библијата на современ македонски јазик Преведувачот (Гаврил), беше се пожалил на тешкотиите при транцкрипцијата на ономастиката и топонимијата. Бидејќи во Библијата има толку многу имиња коишто се повторуваат, речиси во сите книги.
Преведувачот се пожали, добро се сеќавам на промоцијата и на тешкотиите, коишто ги имал и при називите на флората и фауната.
Се надевам дека таквите тешкотии беа олеснети на Редакторската комисија при новото ревидирано издание, бидејќи спомнатата материја денес мошне лесно се средува преку компјутерска обработка.
Преведувачот укажа, исто така и на еден друг, многу битен момент. Бидејќи библискиот текст е поетски израз, потребно е да се внимава да не се наруши ритмиката, а сепак да биде ако не иста барем слична со онаа од оригиналот.
Интересно е да се констатира дека преведувачот, меѓу другото, се одлучил да задржи многу архаични зборови за кои сметал дека нема или не треба да има соодветна замена, а при тоа не се менува смислата на библискиот текст. На крајот од краиштата тој предвидел каде можел сам да си допушти да ја одреди, пред с#, фонетската и морфолошката основа на изворниот народен македонски јазик, да даде граматичка и структурална рамка за која ја имал визијата дека ќе влезе во речникот на современиот македонски јазик.
И конечно, Гавриловиот превод на Библијата ја содржи основата на македонски библиски јазик, меѓутоа можеби без доволно нормирање по однос на библиско-богослужбениот јазик.
Со оглед на тоа дека во сите следни ревидирани изданија еден од поважните, да не речам најважните принципи, треба да биде нормирањето на македонскиот библиски јазик, го констатирам следново.
Во својата мисија Црквата користи неколку основни принципи каде првото место го зазема: принципот употреба на разни јазици. Другите се повеќе или помалку важни, како на пример, родот, потоа принципот на културата и уште неколку други. Сите овие принципи се полезни доколку се поштедени од еуфоријата на преведувачите. Да ве потсетам само дека т.н. Елисаветинска Библија печатена во 1751 год., која, ако може така да се каже, ќе ја замени Острожшката Библија, била преиздавана (веројатно со ревизии) дури пет пати, а понатамошните (уште две) изданија се препечатувања, но не на последното, туку на четвртото издание од 1757 год., коешто било подготвено од филологот Симон Тодорскиј заедно со уште неколку библисти од Киевската и Московската духовна академија.
Понатаму, со воведување на Библијата во практиката, особено во богослужението, Македонската православна црква воедно се определи за јазикот на Библијата, и тоа е сосема оправдан избор. Зашто, Православната црква употребува многу јазици во своето богослужение (грчки, словенски, англиски, македонски), но сепак нејзиниот основен јазик е литургискиот јазик, односно библискиот богослужбен јазик. Тоа е јазикот на Светото писмо, јазикот на Библијата. За да се разбере литургијата, на пример, не е доволно само да се преведе на некој од “разбирливите” јазици па и на македонски јазик. За да се разбере литургијата треба да се знаат нејзините библиски симболи и содржини, т.е. сликите, метафората, рефрените, со еден збор еден цел систем на зборови земени посредно и непосредно од Библијата.
Ете затоа се јави потртеба за нормирање на македонски библиски јазик. Со ова прашање се зафати прво Редакторската синодска комисија уште при преводот на Библијата на современ македонски јазик, можеби недоволно тогаш. Потоа, на овој проблем му посветија внимание комисиите кои работеа на преводот на богослужбените книги, и конечно, со ова прашање се занимаваше и МАНУ во соработка со Богословскиот факултет во Скопје, преку работата на македонската терминологија, конкретно на терминологијата од областа на теологијата (1999).
Тоа претставува потрага кон усогласување на црковно-административната, проповедно-богослужбената, преводната и друг вид на црковна терминологија, процес којшто продолжува. Во тоа име и ние денес дискутираме.
Друго:
Посети: {moshits}
